Jesienią ubiegłego roku Eesti.pl z Fundacją Bałtycką uzyskały wsparcie Sihtasutus Kodanikuühiskonna Sihtkapital na realizację projektu „Estończycy i Estońska kultura w Polsce”. W ramach projektu powstał cykl 15 artykułów. Wszystkie artykuły dostępne są w portalu Eesti.pl.

Projekt „Eestlased ja Eesti kultuur Poolas” („Estończycy i estońska kultura w Polsce”) to wspólne przedsięwzięcie portalu Eesti.pl i Fundacji Bałtyckiej. Projekt został zrealizowany dzięki wsparciu uzyskanemu w ramach tegorocznego estońskiego konkursu grantowego „Väliseesti ajalehtedele suunatud toetusprogramm” („Program wsparcia skierowany do estońskich czasopism zagranicznych”), zarządzanego przez organizację SA Kodanikuühiskonna Sihtkapital („Fundacja Społeczeństwa Obywatelskiego”).

Celem projektu było przybliżenie sylwetek Estończyków, którzy wnieśli swój wkład – zaszczepili elementy kultury estońskiej – do kultury Polskiej oraz pokazanie śladów i zjawisk związanych z estońską kulturą w Polsce.

Artykuły i wywiady, które powstały w ramach projektu poświęcone są m.in. estońskim artystom działającym w Polsce, Estończykom działającym w edukacji czy polskim tłumaczeniom literatury estońskiej. Publikacje, często po raz pierwszy w języku polskim, przybliżają niezwykłe biografie Estończyków, którzy działali w Polsce przez wiele lat lub osiedlili się tu na stałe. Wiele artykułów przybliża opisywane zagadnienia z nowej (bo estońskiej) perspektywy, która wcześniej była tylko wzmiankowana.

Oto artykuły opublikowane w ramach projektu:

1. Tomasz Otocki, Towarzystwo Polsko-Estońskie w Polsce międzywojennej
2. Dominik Wilczewski, Bruno O’Ya. Estoński gość w polskim kinie
3. Anna Grzeszak, Villem Ernits i nauczanie języka estońskiego w Polsce
4. Tomasz Otocki, Estońscy studenci na uczelniach polskich w okresie międzywojennym
5. Natalia Sindetskaja, Losy i przygody literatury estońskiej w międzywojennej Polsce
6. Jan Lewandowski, Agenda Parva. Materialny ślad estońskiej kultury w Polsce
7. Aarne Puu: Do każdego przekładu podchodzę jak do Ziemi Nieznanej, rozmawiał Kazimierz Popławski
8. Agnieszka Smarzewska, Codzienność i wyobraźnia. Polskie przekłady estońskiej literatury dla dzieci i młodzieży
9. Dorota i Benon Bujnowscy, Franciszka Dąbkowska z domu Martna. Estonka z ul. Bernardyńskiej
10. Marek Dolewka, Twórczość Arvo Pärta jako inspiracja dla polskich artystów
11. Anna Michalczuk-Podlecki: W języku estońskim jest magia, rozmawiał Kazimierz Popławski
12. Kazimierz Popławski, Aleksander Pridik. Profesor Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego
13. Mariquita Compe-Węsławska: Miałam szczęśliwe życie, rozmawiał Kazimierz Popławski
14. Kazimierz Popławski, „Kochany Klumberg”. Estoński medalista olimpijski i trener Janusza Kusocińskiego
15. Kazimierz Popławski, Victor Compe. Inżynier z muzyką w sercu

Relacje polsko-estońskie przybliżane są zwykle asymetrycznie, bo przede wszystkim z perspektywy polskiej, pokazują polski wkład do kultury estońskiej. Jest to oczywiście uzasadnione – na przestrzeni wieków polska kultura wywierała większy wpływ i była częściej obecna na ziemiach estońskich niż vice versa. Także liczba Polaków w Estonii – tak w przeszłości, jak i obecnie – jest znacznie większa niż Estończyków w Polsce. Projekt „Estończycy i estońska kultura w Polsce” miał na celu przybliżać polsko-estońskie relacje z perspektywy estońskiej.

Rozpoczynając projekt nieco obawialiśmy się, że 15 tematów, przy przyjętych założeniach, będzie trudne do opracowania (zwłaszcza ze względu na ograniczenia narzucone przez sytuację pandemiczną, m.in. zamknięcie bibliotek). W toku realizacji projektu okazało się jednak, że powstanie wszystkich 15 artykułów, a co więcej, zdaliśmy sobie sprawę z tego, że są jeszcze zagadnienia, które warte są i nadal czekają na opracowanie i przybliżenie czytelnikom, np. estońscy studenci na uczelniach na ziemiach polskich do końca I wojny światowej, relacje kulturalne w okresie komunistycznym (sowieckim), czy biografie nieco zapomnianych twórców (np. tłumacza Riho O. Ilmoja).

Zdjęcie tytułowe: Pracownicy gazety „Teataja” w domu Mihkela Martny. Franziska Martna, później Franciszka Dąbkowska, stoi trzecia od lewej. 1903 r. Zdj. Estońskie Muzeum Literatury.